چرا موسیقیدرمانی میتواند در درمان لکنت موثر باشد؟
۱. رابطه بین لکنت و موسیقی
– یکی از یافتههای پژوهشی نشان داده است که کودکان مبتلا به لکنت توانایی تشخیص ریتم (beat) و تمپو را نسبت به کودکان بدون لکنت کمتر دارند.
پژوهشی دیگر نشان داد که در بزرگسالانی که لکنت دارند، همگامسازی با مترونُم (metronome) و انجام فعالیتهای دارای ریتم بیرونی میتواند تفاوتهایی با گروه کنترل نشان دهد. PMC
– این دادهها نشان میدهند که یکی از مشکلات زیربنایی در لکنت ممکن است اختلال در پردازش زمانی/ریتمیک (temporal/rhythmic processing) باشد؛ یعنی فرد نتواند به طور داخلی (بدون کمک بیرونی) ریتم گفتار را به طور دقیق تولید یا نگه دارد.
از سوی دیگر، نکته جالب این است که بسیاری از افرادی که لکنت دارند هنگام خواندن آواز، لکنت ندارند یا بسیار کمتر لکنتدار میشوند. مثلاً یک مطالعه نشان داد که شرکتکنندگان در حالت خواندن نسبت به حالت آواز خواندن، لکنت بیشتری داشتند، یعنی آواز خواندن به صورت ریتمیکتر و ساختاریتر عمل میکند و ممکن است کمک کند. PubMed
بنابراین، موسیقی و فعالیتهای ریتمیک میتوانند به صورت مکمل وارد درمان لکنت شوند، زیرا یکی از مشکلات بنیادی لکنت برقراری ریتم و هماهنگی گفتار است.
۲. چگونه موسیقیدرمانی میتواند عمل کند؟ مکانیسمها
در اینجا چند مسیر وجود دارد که موسیقیدرمانی ممکن است تأثیرگذار باشد:
فعالسازی مسیرهای گفتار و آواز
آواز و موسیقی از مسیرهای مغزی مشترکی با گفتار استفاده میکنند. پژوهشها نشان دادهاند که آواز باعث فعالسازی شدیدتر نسبت به گفتار ساده میشود و این میتواند به بهبود هماهنگی بین شنیدن، فراخوانی موتور گفتار و تولید گفتار کمک کند.ایجاد ریتم بیرونی و ساختار زمانی
وقتی موسیقی یا ریتم بیرونی وجود دارد، فرد میتواند با آن همگام شود (مثلاً با ضرب یا ملودی)، و این کمک میکند تا گفتار با یک چارچوب زمانی منظمتر تولید شود. این قالب زمانی بیرونی ممکن است نقص در ریتم داخلی را جبران کند.کاهش اضطراب و فشار در موقعیت گفتار
لکنت غالباً با استرس، ترس از گیرکردن در گفتار و فشار روانی همراه است. موسیقیدرمانی میتواند از طریق فرایندهایی مانند تمرین آواز، فعالیتهای موزیکال گروهی، یا ریتم سازی، به کاهش اضطراب کمک کند و وضعیتی ایجاد کند که گفتار بهتر جریان یابد. برای مثال، یک مطالعه در ایران نشان داد که موسیقیدرمانی باعث کاهش معنیدار سطح اضطراب در کودکان مبتلا به لکنت میشود. publish.kne-publishing.comتقویت توجه، حافظه کوتاهمدت و هماهنگی شنیداری–حرکتی
موسیقیدرمانی غالباً شامل شنیدن، پاسخ به ریتم، تولید صدا، هماهنگی حرکتی و شنیداری است که اینها همگی میتوانند به توانمندسازی مسیرهای گفتار کمک کنند. مثلاً مطالعهای نشان داد که کودکان لکنتدار در تشخیص تمبر (timbre) و تشخیص جهتش (pitch direction) نتایج ضعیفتری نسبت به گروه کنترل داشتند. PubMed
شواهد پژوهشی تاثیر موسیقی درمانی بر درمان لکنت در سطح بینالمللی
در این بخش، چند تحقیق مهم که به موسیقیدرمانی و لکنت پرداختهاند را مرور میکنیم:
“Evidence for a rhythm perception deficit in children who stutter”
این مطالعه نشان داد که کودکان مبتلا به لکنت نسبت به همسالانشان در تشخیص ریتم ضعف دارند. توضیح داده شد که این ضعف ممکن است ناشی از اختلال در تولید ریتم داخلی باشد که برای گفتار لازم است. PMC“Effect of instruction to sing on stuttering frequency at normal and fast reading”
در این مطالعه، وقتی افراد لکنتدار به جای خواندن ساده، آواز خوانده یا به عبارت دیگر ملودی را وارد گفتارشان کردند، کاهش چشمگیری (حدود ۷۵٪) در تعداد ناپیوستگیهای گفتار مشاهده شد. PubMed“Therapist and individual experiences and perceptions of music therapy for adolescents who stutter”
یک مطالعه کیفی که نظرات درمانگران و افراد لکنتدار درباره موسیقیدرمانی را بررسی کرده است؛ نتایج نشان داد افراد و درمانگران، موسیقی را به عنوان یک گزینه جذاب مکمل ارزیابی کردهاند، اگرچه تأکید شده است که به تنهایی کافی نیست. Taylor & Francis Online“Investigating the Effectiveness of Music Therapy on Anxiety Caused by Stuttering in Children Aged 4 to 12” (ایران، ۲۰۲۴)
این پژوهش نشان داد ده جلسه موسیقیدرمانی باعث کاهش معنادار اضطراب ناشی از لکنت در کودکان شد. publish.kne-publishing.com“The Effects of Music Therapy on Stuttering” (۲۰۱۷)
یک پروژه تحقیقاتی که نشان داد استفاده از موسیقی در درمان لکنت میتواند به کاهش درصد هجاهای لکنتدار کمک کند. ideaexchange.uakron.edu
مزایا موسیقی درمانی، محدودیتها و توصیههای عملی برای کمک به بهبود لکنت زبان
مزایا
موسیقیدرمانی میتواند به عنوان مکمل درمان اصلی لکنت عمل کند و به بهبود جریان گفتار کمک نماید.
به ویژه در کودکان، فراهم کردن فعالیتهای موسیقایی و ریتمیک میتواند جذاب، انگیزشی و مؤثر باشد.
کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس، که برای افراد لکنتدار بسیار مهم است.
ممکن است مسیرهای مغزی دخیل در گفتار، ریتم و هماهنگی حرکتی را تقویت کند.
محدودیتها
موسیقیدرمانی تنها درمان لکنت نیست؛ باید با دیگر مسیرهای درمان ترکیب شود.
تأثیرهای فردی بسیار متفاوت هستند؛ ممکن است برای برخی افراد بسیار اثربخش بیشتر و برای برخی نسبی باشد.
تعیین دوز (تعداد جلسات، طول هر جلسه، نوع موسیقی/ریتم) هنوز بهخوبی مشخص نیست.
موسیقی درمانی در کلینیک درمان لکنت اسکیلا
در طراحی برنامه درمانی برای لکنت، بخش موسیقیدرمانی را بهصورت مکمل وارد می کنیم: مثلاً جلسات آواز، رِیتِمسازی، همگامسازی با ضرب، تمرینات گروهی موسیقی.
برای کودکان، فعالیتهایی انتخاب می کنیم که هم سرگرمکننده باشد و هم هدفمند (مثلاً خواندن شعر به صورت ملودیک، استفاده از دم دار بودن ملودی، ضرب مترونُم).
اندازهگیری پیش و پس از درمان: مثلاً تعداد ناپیوستگیهای گفتاری، روانی گفتار، سطح اضطراب.
در مقاله ای که به صورت pdf توسط مربی موسیقی درمانی کلینیک درمان لکنت اسکیلا سرکار خانم ثمین مختاری نوشته شده خواهید خواند:
موسیقی درمانی شامل طیف گسترده ای از فعالیت های نواختن و خواندن است که به صورت هدفمند در جهت سلامت روان و جسم افراد مورد استفاده قرار می گیرد و برای درمان لکنت زبان و گفتار درمانی بسیار مناسب است.
موسیقی درمانی برای پردازش احساسات، کم کردن ضربه های عاطفی و غم و اندوه، کاهش درد جسمی، تقویت گفتار، تربیت شنوایی و تقویت مهارت های ارتباطی-کلامی بسیار تاثیرگذار است. از لحاظ علمی به دلیل جنبه های موزون و تکراری که نئوکورتکس مغز را درگیر می کند، موسیقی اثر شگرفی در کاهش تکانه و تقویت آرامش و بالا بردن قدرت تمرکز ایفا می کند لذا موسیقی درمانی یکی از روش های درمان لکنت زبان در کلینیک درمان لکنت زبان اسکیلاست.
دانلود کامل مقاله: بررسی اثر بخشی موسیقی درمانی بر مبنای موسیقی بومی در کنترل رفتار نابهنجار پرخاشگری در نوجوانان
چکیده ای از مقاله فوق:
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش درمانی موسیقی بومی در کاهش رفتار نابهنجار پرخاشگری در میان نوجوانان انجام شده است. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی بوده و نمونه ها از میان دانش آموزان مقطع دبیرستان پسرانه ناحیه ۲ مشهد که دچار اختلال پرخاشگری بوده اند، انتخاب شده اند. این نمونه ها به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفته اند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پری باس استفاده شده است گروه آزمایش، تحت جلسات موسیقی درمانی بر مبنای موسیقی بومی در ۸ جلسه ۱۲۰ دقیقه ای قرار گرفته اند و در تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شده است یافته ها حاکی از این است که بین میانگین گروه آزمایش و کنترل در تمام زیر مقیاسهای پرخاشگری تفاوت معنادار وجود دارد. براساس یافته ها، به منظور کاهش رفتار نابهنجار پرخاشگری و تضمین سلامت روان ،نوجوانان، نیاز به فراهم ساختن شرایطی برای آموزش موسیقی بومی به گروه ،نوجوان در مراکز آموزشی احساس می شود.
